Procena kapaciteta škole za prevenciju vršnjačkog nasilja

Abstract

U domenu prevencije vršnjačkog nasilja neophodno je kontinuirano sagledavanje snaga škole koje bi bile u funkciji razvoja kapaciteta učenika za uspostavljanje adekvatnih odnosa u širem sociokulturnom kontekstu. Pored toga, značajno je i unapređivanje odnosa školskog sistema sa okruženjem, posebno sa porodicom, što u mnogome oblikuje iskustava za međuvršnjačke interakcije. Polazeći od navedenih tvrdnji, cilj rada je usmeren na ispitivanje percepcija učesnika istraživanja o karakteristikama školskog konteksta relevantnih za prevenciju vršnjačkog nasilja. Za potrebe šireg istraživanja kreiran je instrument – koji ispituje značaj preventivnih intervencija škole i nastavnika, kojim su obuhvaćeni i podaci o relevantnim sociodemografskim karakteristikama, a uzorak je činilo ukupno 480 ispitanika: 170 roditelja, 94 nastavnika i 206 učenika. Iz istraživačkih nalaza je moguće uočiti nesklad u percepciji o najznačajnijim aktivnostima škole koje bi doprinele prevenciji vršnjačkog nasilja, te prebacivanje odgovornosti, umesto partnerskog delovanja. Nastavnici procenjuju da najveći doprinos može dati uprava škole boljom organizacijom celokupnog vaspitnoobrazovnog procesa, dok učenici i roditelji daju veću važnost organizaciji nastave od strane nastavnika, nego sami nastavnici (F=5,69, p=0.01). Značaj kvalitetnih vannastavnih aktivnosti u najvećoj meri ističu učenici (F=4,79, p=0,01), posebno oni u čijim školama se realizuje program Škola bez nasilja, dok su školske aktivnosti koje podrazumevaju povezivanje škole sa porodicom generalno procenjene kao najmanje važne. Dobijeni nalazi upućuju na to da je neophodno razvijati svest o značaju zajedničkog delovanja porodice i škole i ukazuju na potrebu preispitivanja sopstvenog delovanja nastavnika kako u školskom kontekstu, tako i u široj zajednici.

As regards the prevention of peer violence, a continuous monitoring of school assets that could help developing the students’ capacities for maintaining adequate relations in broader socio-cultural context, is much needed. Besides, improved relations between the school system and environment, particularly family, are also important as they act as a mould for interactions among peers. Based on the previous statements, the aim of the paper is to examine the respondents’ perceptions of the school context features relevant for prevention of peer violence. The broader research has imposed a need for creating the instrument which examines the importance of preventive school and teacher interventions. It comprises the data on relevant socio-demographic characteristics, and the sample consisted of 480 examinees total – 170 parents, 94 teachers and 206 pupils. The collected results show discrepancy in perception of the most significant school activities which would contribute to prevention of peer violence, including the shift of responsibilities instead of partner interaction. Teachers estimate that by better organization of educational process, the school management could contribute most, whereas pupils and parents consider class and lecture organization provided by teachers to be the most relevant factor (F=5,69, p=0.01). Pupils emphasize the importance of extracurricular activities (F=4,79, p=0,01), especially in schools conducting the School without violence program, whereas the school activities focusing on connecting school with family are estimated to be the least important. The gathered data imply the need for strengthening the awareness of mutual action of both family and school, and suggest the need for reconsideration of teachers’ own acting, both within the school context and broader community.