Ljubav prema istraživanjima u doba korone

Abstract

Iako su nam dobro poznata psihološka istraživanja u kojima su kao „ispitanici“ učestvovale životnje, jasno je da najveći broj naših studija podrazumeva intenzivnu interakciju i komunikaciju sa ljudima. Kada je reč o kvantitativnim istraživanjima, ispitivač u relativno kratkom vremenskom periodu uspostavlja kontakt sa velikim brojem osoba, pri čemu se često regrutuju prigodni uzorci (učenika, studenata ili zaposlenih u jednoj radnoj organizaciji), tako da se učesnici u istraživanju mogu okupiti u većim grupama na jednom mestu. Ako se, pak, istraživanje sprovodi na nacionalno reprezentativnom uzorku, ispitivači će najverovatnije biti u prilici da putuju, zalazeći u sve krajeve nekog regiona i često kontaktirajući sa ispitanicima u njihovim domovima. U psihološkim studijama, koje se oslanjaju na kvalitativnu metodologiju, istraživač je, po pravilu, u dodiru s manjim brojem osoba, ali je kontakt s njima utoliko „bliži“ i često podrazumeva dugotrajnu komunikaciju licem u lice. Početkom 2020. godine Svetska zdravstvena organizacija proglasila je pandemiju novog virusa korona SARSCoV- 2, koji izaziva oboljenje poznato pod skraćenicom kovid 19 (Corona virus disease 2019). Većina država, uključujući i Srbiju, kao odgovor na pandemiju propisala je mere koje su imale cilj da smanje fizičke kontakte među ljudima, kako bi se usporilo prenošenje virusa u populaciji. Srbija je jedna od retkih država koje su uvele i vanredno stanje, uključujući i ograničenje kretanja građana tokom velikog dela dana (takozvani „policijski čas“). Mnogi od gorenavedenih aspekata psiholoških istraživanja – okupljanje većeg broja ispitanika u jednoj prostoriji, odlazak ispitivača u različite krajeve zemlje i ulaženje u brojna domaćinstva, razgovor u fokus-grupama – time su postali praktično nemogući, ali je jednako bila nezamisliva ideja da se ta istraživanja obustave. Ovo posebno stoga što su promene u načinu života tokom pandemije otvorile i sasvim nova psihološka pitanja ili stvorile potrebu da se već istraživani psihološki problemi ispitaju u novonastalim okolnostima. Na ovom okruglom stolu pozabavićemo se, s jedne strane, preprekama na koje su istraživači naišli s pojavom pandemije kovida 19 i rešenjima koja su uspeli da iznađu: Na koji način organizovati metodološki korektna psihološka istraživanja u uslovima ograničenih fizičkih kontakata i kretanja? Da li je i kako moguće doći do ispitanika? Kakvu ulogu u prikupljanju podataka i formiranju uzoraka ima onaljn zadavanje upitničkih mera i kakva su merenja psiholoških fenomen uopšte moguća u onlajn okruženju? S druge strane, osvrnućemo se i na psihološka pitanja koja je pandemija takoreći postavila pred istraživače: Kako fizičko distanciranje od drugih osoba, izolacija, ograničenje sloboda, rad od kuće i prelazak u onlajn okruženje menjaju naše mentalno zdravlje i psihičko funkcionisanje uopšte? Da li nam je pandemija donekle omogućila uslove prirodnog eksperimenta za ispitivanje efekata navedenih pojava na ljudsku psihu?