Parametri profesionalnih aktivnosti studenata

Abstract

U ovom istraživanju se polazi od pretpostavke da se aktivnost ličnosti manifestuje kroz praktičnu i direktnu interakciju osobe sa društvom. Teorijsko-metodološki okvir rada je zasnovan na istraživanjima o profesionalnim aktivnostima ličnosti koja obuhvataju: sistemsko-dinamički pristup u analizi života ličnosti (Rubinštejn, Abulјhanova-Slavska, Anciferova); analizu predstava o ličnosti kao subjektu profesionalnih aktivnosti (Uznadz, Brušlinski); akmeološki model inovativnih aktivnosti (Ribnikov, Ananjev, Kuzmina, Derkač). Klјučne karakteristike profesionalnih aktivnosti su: 1. stremlјenje ka razumevanju i prihvatanju novih naprednih ideja (inovativnost); 2. spremnost da se usvajaju nova profesionalna iskustva i da se neprestano profesionalno usavršava; 3. otvorenost prema eksperimentisanju; 4. usresređenost na cilјeve i upornost pri njihovoj realizaciji; 5. prepoznavanje društvenokorisnih rezultata rada; 6. nastojanje da se uspostavi konstruktivna saradnja sa drugim lјudima. Cilј ovog istraživanja se odnosi na definisanje specifičnih parametara pri ispolјavanju profesionalnih aktivnosti kod studenata sa društvenih i tehničkih fakulteta. Uzorak je činilo 200 ispitanika: 110 studenata Filološkog fakulteta (studije filologije i psihologije) i 90 studenata Inženjerske akademije. Ispitanici su studenti III, IV, V i VI godine fakulteta, uzrasta od 18 do 25 godina. Korišćeni su sledeći instrumenti: 1. upitnik „Spremnost ličnosti za promene” (Personal change– readiness survey); 2. upitnik „Inovativnost ličnosti”; 3. upitnik „Skala tolerantnosti na neodređenost” 4. upitnik „Dijagnostika nivoa moralno-etičke odgovornosti ličnosti”. Prilikom obrade podataka korišćen je neparametrijski Man-Vitnijev test, Spirmanov test korelacije i faktorska analiza. Rezultati istraživanja su pokazali da su parametri inovativnosti ličnosti bili više izraženi kod studenata tehničkih fakulteta, dok je nivo moralno-etičke odgovornosti i tolerantnosti za neodređenost više razvijen kod studenata sa društvenih smerova. Rezultati upućuju na to da postoje statistički značajne razlike između komponenata profesionalnih aktivnosti studenata ova dva fakulteta. Na osnovu izvršene faktorske analize definisana je struktura aktivnosti studenata: faktor socijalne odgovornosti; faktor inovativnosti; emocionalno-kreativni faktor i pozitivnoadaptivni faktor. Rezultati istraživanja su doprineli da se definišu parametri i faktori na osnovu kojih su formulisani pravci i strategija pedagoškopsihološkog praćenja razvoja profesionalnih aktivnosti studenata koja se realizuje u nekoliko faza: (a) razvoj intelektualne aktivnosti ličnosti i formiranje liderskih osobina; (b) praćenje prilagođavanja na tržištu rada i spremnost za naučnoistraživači rad; (v) razvoj efikasnih tehnologija samorealizacije potencijala ličnosti i (g) obezbeđenje naučnopraktičnog rada i profesionalnog osamostalјivanja.

The starting point of this research is presumption that activity of a personality manifests itself through a practical and direct interaction between a person and society. Theoretical and methodological framework of the paper rests on the research of professional activities of a personality that include: dynamic system approach in analysis of a personality’s life (Rubinstein, Abulhanova-Slavska, Anciferova); analysis of ideas about personality as a subject of professional activities (Uznadze, Bruslinsky); acmeological model of innovative activities (Rybnikov, Ananyev, Kuzmina, Derkac). The key features of professional activities are: 1. striving to understanding and accepting the new progressive ideas (inventiveness); 2. readiness to adopt new professional experiences and constantly improve oneself professionally; 3. openness to experimenting; 4. focus on goals and persistence in their fulfilment; 5. recognition of socially beneficial impact of one’s work; 6. effort to establish constructive collaboration with other people. The objective of this research is to define specific parameters in demonstration of professional activities of students from humanities and technical faculties. The sample consisted of 200 respondents: 110 students of the Faculty of Philology (studies of philology and psychology) and 90 students of Engineering Academy. The respondents are students of the 3rd, 4th, 5th and 6th academic years, between 18 and 25 years of age. The following instruments were used: 1. Personal change–readiness survey; 2. Personal innovativeness survey; 3. Intolerance to uncertainty scale; 4. Diagnostics of level of ethical responsibility of a personality. In data processing, the nonparametric Mann-Whitney test has been used, as well as Spearman’s correlation test and factor analysis. The research results show that parameters of personal innovativeness are more evident at technical university students whereas the ethical responsibility level and tolerance to uncertainty is more developed at the students of humanities. The results indicate that there is statistically significant difference between the components of professional activities regarding the students of these two faculties. Upon the factor analysis, the structure of students’ activity is defined: the social responsibility factor; the inventiveness factor; the emotional creativity factor and positive adaptation factor. The research results contributed towards defining parameters and factors that helped formulate directions and strategy of pedagogical and psychological monitoring of development of students’ professional activities. This development is carried out in several phases: (а) development of intellectual activities of a personality and creating leadership qualities; (b) monitoring the adjustments to labor market requirements and readiness for scientific research work; (c) development of efficient technologies for self-realization of personality’s potentials and (d) providing the practical work in science and professional independence.