Konceptualizacija motivacije u visokoškolskom obrazovanju: obrazovna politika Evropske unije

Abstract

Cilj rada je kritička ananliza konceptualizacije motivacije za obrazovanjem u političkim dokumentima Evropske unije. Na primeru serije objavljenih Komunikacija Evropske komisije u poslednje dve decenije sagledavaju se ključne karakteristike konceptualizacije motivacije za visokim obrazovanjem. S obzirom na to da Evropska komisija nema legislativna ovlašćenja nad sistemima obrazovanja država članica, ona svoj uticaj može ostvariti pomoću organizovanih političkih inicijativa i iznošenjem svog mišljenja. Komunikacije Evropske komisije predstavljaju značajan vid javnog promovisanja mišljenja, vizija i vrednosti EU u politici visokog obrazovanja. Analizom sadržaja sedam objavljenih Komunikacija u periodu od 2003. do 2018. godine može se zaključiti da obrazovna politika Evropske unije tematizuje problem motivacije za visokoškolskim obrazovanjem prevashodno instrumentalno, kao deo ekonomske agende razvoja društva. Prećutno se podrazumeva dominacija spoljašnje motivacije u sistemu visokog obrazovanja. Visoko obrazovanje se shvata kao usluga, student kao korisnik obrazovnih usluga, a problem individualne motivacije za obrazovanjem konceptualizuje se kao investiranje u ljudski kapital. Sa stanovišta obrazovnih institucija, motivacija za obrazovanjem se razmatra kao problem ponude obrazovnih usluga i usklađivanja sa aktuelnim i budućim potrebama tržišta rada. Vrednost visokog obrazovanja u celini razmatra se iz ekonomske perspektive. Pedagoške implikacije svođenja složenog procesa motivacije za obrazovanjem u okviru celokupnog sistema visokog obrazovanja na instrumentalne spoljašnje podsticaje može se opisati kao redukcionizam, odnosno zanemarivanje mnogostrukih motiva i vrednosti koji visoko obrazovanje čine socijalno poželjnim i individualno potrebnim.

The aim of this paper is a critical analysis of conceptualization of motivation for education in the European Union political documents. The key characteristics of conceptualization of motivation for higher education are deliberated on the example of a collection of published European Commission Communications in the past two decades. Given that the European Commission has no legislative powers over education systems of the member states, it exerts its influence through instruments of organized policy initiatives and expression of its opinions. European Commission Communications represent an important form of public promotion of EU opinions, visions, and values in higher education policy. By analysing the content of seven published Communications in the period from 2003 to 2018, it can be concluded that in the European Union educational policy, the problem of motivation for higher education is perceived primarily instrumentally, as a part of economic agenda of society development. Dominance of external motivation in the higher education system is tacitly assumed. Higher education is understood as service, the student as user of educational services, and the problem of individual motivation for education is conceptualized as investment in human capital. From the point of view of educational institutions, motivation for education is perceived as the problem of offering educational services and harmonization with current and future needs of the labour market. The value of higher education as a whole is considered from economic perspective. Pedagogical implications of reducing a complex process of motivation for education in the entire higher education system to instrumental external incentives, can be described as reductionism, i.e. neglect of multiple motives and values that make higher education socially desirable and individually necessary.