Textbook language: Incentive or obstacle

Abstract

The criticism of the current language in school textbooks indicates the gravity of this problem in our environment and the need to solve it. The first step in approaching this problem is studying the reception of primary school textbooks. In the first part of the paper we discuss all primary school textbooks from the fifth to the eighth grade with regard to the frequency of textbook usage and the perception of the difficulty of textbook language. In the second part of the paper there is an additional analysis of history, geography, biology, physics and chemistry textbooks from the fifth to the eighth grade with regard to the reasons for which pupils find them difficult. This preliminary research comprised in total 120 pupils from an urban school, thirty from each fifth to eighth grade. We analyzed the textbooks of the Institute for Textbook Publishing and Teaching Aids, which are used most frequently in our educational practice, and hence can represent the general situation of the problem. Bearing in mind the limited size of the sample of pupils, the results are used only as an illustration and should encourage new studies on a more extensive sample. Textbook language is often difficult since it is mostly insufficiently comprehensible, longwinded and with many data. In natural sciences, physics and chemistry, pupils give up studying from the textbook. The textbooks in narrative subjects lead the way with respect to their usage, among which everybody finds history textbooks most difficult. Geography and biology textbooks were evaluated differently, depending on the grade and success of the pupils declaring themselves. The results present a guideline to the current and new writers of our textbooks, critics and publishing houses.

Kritika aktuelnog jezika u školskim udžbenicima ukazuje na ozbiljnost ovog problema u našoj sredini i na potrebu da se on reši. Prvi korak u pristupanju ovom problemu je istraživanje recepcije osnovnoškolskih udžbenika. U prvom delu rada razmatrani su svi osnovnoškolski udžbenici od petog do osmog razreda s obzirom na učestalost korišćenja udžbenika i na doživljaj težine jezika udžbenika. U drugom delu rada dodatno su analizirani udžbenici istorije, geografije, biologije, fizike i hemije od petog do osmog razreda s obzirom na razloge zbog kojih su učenicima teški. Ovo preliminarno istraživanje obuhvatilo je 120 učenika jedne gradske škole, 30 iz svakog od petog do osmog razreda. Analizirani su udžbenici Zavoda za udžbenike i nastavna sredstva koji se najčešće koriste u našoj prosvetnoj praksi, te mogu reprezentovati opšte stanje problema. S obzirom na ograničenu veličinu uzorka učenika rezultati se koriste samo kao ilustracija i treba da podstaknu nova istraživanja na širem uzorku. Jezik udžbenika je često težak jer je uglavnom nedovoljno razumljiv, opširan i s mnogo podataka. U prirodnim naukama, fizici i hemiji, učenici odustaju od učenja iz udžbenika. Po korišćenju prednjače udžbenici narativnih predmeta među kojima su svima najteži udžbenici istorije. Udžbenici geografije i biologije su različito ocenjivani, zavisno od razreda i uspeha učenika koji se izjašnjavaju. Rezultati predstavljaju putokaz sadašnjim i novim piscima naših udžbenika, kritičarima i izdavačkim kućama.